Deel 3 van een 5-delige serie in de aanloop naar het openluchtspel ‘In de schaduw van de rômfabriek’.
SINT ANTHONIS - De coöperatieve zuivelfabriek De Eendracht, in de volksmond rômfabriek genoemd, werd in 1907 opgericht en in gebruik genomen. De fabriek verwerkte melk van aangesloten boeren uit de vijf kerkdorpen van de gemeente Oploo c.a. en die uit De Rips. Ten tijde van de Tweede Wereldoorlog was roomboter het hoofdproduct.
Foto: Kort na de Tweede Wereldoorlog telde de rômfabriek vijf medewerkers: Thij van de Steeg (staand), Pètje Wientjes (midden). Voor v.l.n.r. Bert Reijnen, Harrie Wientjes en Victor Miedema (zoon van de directeur).
De oprichting en vooral de vestigingsplek van de römfabriek had de nodige voeten in de aarde, want Sint Anthonis en Oploo streden om de eer. Uiteindelijk werd gebouwd halverwege de beide dorpen. De uit Friesland afkomstige Herman Miedema, die in Sint Anthonis trouwde met Anne-Marie Schik, werd als directeur aangesteld. Voor hem en zijn gezin werd bij de fabriek aan Den Hoek 10 een bedrijfswoning gebouwd. Tijdens de oorlog draaide de rômfabriek heel lang door, want de Duitse bezetter liet het begaan. Wel maakten de Moffen die het immense zoeklicht op het Rondveld bemanden, gebruik van de douches van de vijf medewerkers van de fabriek. In september 1944, toen de geallieerden snel oprukten vanuit België, werd de sfeer grimmiger. Duitsers vluchtten en stalen ook in de Sambeekse Hoek fietsen en alles wat reed. Toen de bevrijders op 25 september de buurtschap passeerden, was de feestvreugde groot. De hoerastemming bleek echter voorbarig. Een fanatieke groep Duitsers, die zich had verschanst bij Overloon, beschoot de ook in de buurtschap opgestelde geallieerden.
Terwijl enkele gezinnen kozen voor evacuatie naar veiliger oorden, bleven anderen manmoedig en plichtsgetrouw op de eigen boerderij. Op initiatief van NCB-voorvrouw Marie van Hoenselaar, Jan Teunissen en directeur Miedema lieten tientallen buurtbewoners zich naar de kelder van de fabriek dirigeren. Het bleek een veilig onderkomen, want toen er ruim twee weken later een einde kwam aan de beschietingen, konden alle aanwezigen levend de schuilplaats verlaten.